هنوز نشانه‌هايي از ارسي‌هاي کار دست استادکاران در شهرهايي چون کاشان و اصفهان ديده مي‌شود. اما سخت است که باور کنيم استادکاران اين رشته آنقدر کم شده‌اند که مي‌توان گفت کسي نيست اين هنر سنتي ايرانيان را ادامه دهد. از آن تعداد استادکار باقي‌مانده تنها کساني هستند که به مرمت ارسي‌ها درخانه‌ها و عمارت‌هاي قديمي مشغولند. ارسي‌سازي امروز هنري سنتي اما در خطر فراموشي است.
خبرگزاري ميراث فرهنگي ـ صنايع دستي ـ شايد نشستن پشت پنجره‌اي مات و مکعب با چارچوبي خاکستري نوشتن از اصالت ارسي‌هاي رنگي با گره‌هاي چيني و اسليمي را کمي سخت کند. اما هنوز در شهرهايي همچون کاشان و سنندج و اصفهان به جاي لنگه درهاي بي‌قواره که همچنان روي يک پاشنه مي چرخند ارسي‌هاي چوبي با شيشه هاي رنگي ديده مي‌شود که از لحاظ کاربردي و زيبايي قابل قياس با درب‌ها و پنجره‌هاي امروزي نيست. در حال حاضر استادکاري سراغ نداريم که به ساخت ارسي بپردازد؛
دير زماني است که قوه ادراک رنگ و نور از کف داده‌ايم. نه اينکه به اختيار باشد که ديگر اسبابش مهيا نيست. حجم پرتراکم آهن و سيمان که اشتراکشان هر روز بر تعداد آسمان‌خراش‌هاي اين شهر غبارگرفته مي‌افزايد، نه تنها معماري خانه ايراني با دودري و ارسي را به محاق برده که معماران و طراحان خانه ايراني را نيز به دست فراموشي سپرده است. ارسي همان دست‌ساخته‌هاي بود که قوه درک رنگ و نور را به آدمي مي‌آموخت و امروز از سرسراي خانه ايراني به کنج انبار ارسي‌سازان خزيده است.
«طاها محمودي»، مرمتگر ارسي ساز سنندجي به CHN مي‌گويد: «ارسي را درب‌هاي بالارونده‌اي است که با چارچوب‌هاي مخصوص مقابل منبع نوري قرار مي‌گيرد. درواقع ارسي يکي از تزئينات وابسته به بناست که نياز به فضايي وسيع دارد.
وي ادامه داد: «تزئينات ارسي شامل طرح‌هاي هندسي (گره هاي چيني) و طرح‌هاي اسليمي مي‌شوند. به طوري که در شهرهاي مثل اصفهان، کاشان بيشتر از کار گره و به ندرت از طرح‌هاي اسليمي استفاده مي‌کنند ولي شهر سنندج به دليل اينکه از ديرباز توليدات چوبي‌اش منحصر به فرد و مشهور بوده بيشتر به ساخت ارسي‌هايي مي‌پرداختند که تلفيقي از گره‌هاي چيني و اسليمي بوده است.
وي مي گويد: «از آنجايي که امروزه فضاي خانه‌ها به سمت کوچک‌سازي مي‌رود تقريبا امکان استفاده از ارسي مخصوصا در کلان شهرها ديگر وجود ندارد.»
اين مرمتگر ارسي ساز هزينه بالا و زمانبر بودن ارسي را از ديگر موانعي دانست که موجب فراموشي اين هنر و صنعت شده و ادامه داد: «درحال حاضر بدليل زمانبر بودن و هزينه‌هاي بالا مردم ديگر از ارسي استقبال نمي‌کنند البته به تازگي در بعضي از خانه ها از گره‌هاي ارسي استفاده مي‌کنند که کاملا ساده است ولي به هيچ وجه شيشه بکار برده نشده است. به همين جهت بسياري از ارسي‌هاي سنندج از بين رفته است.
وي يادآور شد: «سنندج از جمله شهرهايي است که به وفور در آن ارسي يافت مي‌شود به طوري‌که يکي از بزرگترين ارسي‌هاي ايران در موزه سنندج است که 42 هزار گره يا قطعه چوب و شيشه تشکيل شده است.
ارسي‌سازي هنر روسي نيست
دراين ميان استاد «اکبر حلي» معمار سنتي برخلاف نظر عده‌اي که ارسي‌سازي را هنر وارداتي از روس مي‌دانند معتقد است: «در کاشان و اصفهان به کفش‌هاي راحتي ارسي گفته مي‌شود و ريشه ارسي نيز از همين جا منشا مي‌گيرد چرا که به‌راحتي بالا و پايين مي‌رفته و بر اساس مستندات موجود تا دوره صفويه در نقاشي بناها و مينياتورها ارسي ديده مي شود درحاليکه مروادات ايران با روسيه از دوره قاجار به بعد بوده است.»
وي ارسي را از تزئينات ارزشمند بنا دانست که بايد هرچه زودتر احياء شود ادامه داد: «ارسي ازجمله هنرهاي تزئيني بناست که هم از جنبه ي زيبايي برخوردار است و هم به دليل ويژگي‌هاي کاربردي ازجمله سهولت در بالا و پايين رفتن به صورت تمام تنه و نيم و همچنين به دليل خاصيت تاشو باعث مي‌شود نسبت به درب‌هاي ديگر کمتر تاب بر مي‌دارد. ارسي از مزيت مهمتري نيز برخوردار است چرا که وقتي بين دو جداره قرار مي‌گيرد کاملا جزم مي‌شود و مانع از ورود گرما و سرما مي‌شود.
استاد حلي با تاکيد بر اينکه بايد فرهنگ‌سازي جدي صورت بگيرد تا هنرهاي اصيل گذشته احيا شود يادآور شد: «در چند سال گذشته وقتي مي‌خواستيم خانه‌هاي تاريخي را مرمت کنيم با مخالفت جدي مردم روبرو مي‌شديم چرا که تصور مي‌کردند بيت‌المال را هدر مي‌دهيم ولي در حال حاضر با فرهنگ‌سازي‌هاي انجام شده همان کساني که مخالف اين جريان بودند اقدام به خريد خانه‌هاي تاريخي مي‌کنند و تغيير کاربري مي‌دهند.»
به گفته حلي در حال حاضر در ارسي‌سازي و کاربرد بسيار مهم است چرا که هم جنبه زيبايي دارد هم خاصيت طبي. در شهرهاي گرمسير و گرماي کوير برخي از شهرها مثل کاشان استفاده از ارسي رنگ شيشه‌هاي آن باعث مي‌شود اشعه و نور و حرارت خورشيد را بشکند و همچنين تنوع رنگ شيشه‌ها به فضا يک نوع آرامش را ايجاد مي‌کند چرا که رنگ قرمز، اشتها آور/ سبز، نشاط آور/ آبي، آرام بخش و زرد که باعث دفع پشه و حشرات مي‌شود.
منبع : خبرگزاری میراث فرهنگی
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر