موسيقي را با تعابيري نظير علم صداها، يا صداهايي که داراي ريتم، ملودي يا آهنگ و ساخت هستند تعريف کرده‌اند. موسيقي محلي ايراني از نظر ملودي بسيار غني و پرمايه و يکي از غني‌ترين، زيباترين و متنوع‌ترين ترانه‌هاي فولکوريک دنيا است.
به گزارش خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) دفتر خراسان، موسيقي خراسان شمالي از ريشه عميقي برخوردار است و پيوندهاي ويژه فرهنگي اقوام از خصايص بارز آن است، چنانچه اقوام منطقه با موسيقي زاده مي‌شوند، با آن زندگي مي‌کنند و با آن جان مي‌سپارند.
با وجود اينكه موسيقي مقامي خراسان شمالي به ثبت جهاني رسيده است، امابه عقيده برخي كارشناسان جايگاه ارزشمند آن در حال کمرنگ شدن است.
يک پژوهشگر موسيقي مقامي خراسان شمالي اظهار داشت: اين استان با توجه به برخورداري از قبايل و طوايف مختلف از فرهنگ موسيقيايي بسيار غني برخوردار است که به سه بخش کرمانجي، ترکي و ترکمني تقسيم مي‌شود.
مهدي رستمي با ذکر اينکه نوازنده‌هاي محلي موسيقي مقامي اين استان "بخشي" و يا "عاشيق" ناميده مي‌شوند توضيح داد: «عاشيق‌ها» نوازندگان دوره‌گردي بودند که با استفاده از سازهايي از قبيل سرنا، دهل و کمانچه در فضاي باز اجرا داشته‌اند و «بخشي‌ها»، داستان پردازاني بودند که با بهره‌گيري از ساز دوتار زمينه نشاط را در مجالس فراهم مي‌کردند.
وي افزود: "توره" نوع ديگر موسيقي مقامي استان است که چيزي شبيه به تئاتر خياباني و در واقع همان نمايش بداهه صحنه‌اي با درون مايه طنز است و همچنين مي‌توان از «لوطي‌ها» نام برد که زمينه شادي و سرور را در زمان خرمن‌کوبي و برداشت محصول ايجاد مي‌کردند.
اين پژوهشگر همچنين از فعالان موسيقي مقامي استان از نوازندگان «قوشمه» ياد کرد.
به گفته وي نقش «لوطي» در موسيقي مقامي خراسان شمالي به طور کامل از بين رفته و همچنين آيين توره و ساز کمانچه در بخش عاشيق‌ها از دست رفته است.
رستمي با تاكيد بر اينكه؛ اکنون «عاشيق‌ها» با خطر انقراض مواجه هستند،ادامه داد: متوليان موسيقي اين استان تحرک لازم را براي حفظ اين موسيقي و شور و حال لازم جهت مستندسازي پژوهش‌هاي مرتبط را نداشته‌اند.
وي با اشاره به اينکه تاکنون گروه موسيقي مقامي خراسان شمالي در مراسم‌هاي برگزار شده در ساير مناطق مقام اول را کسب کرده است اظهار داشت: اين در حاليست که اين گروه نتوانسته حتي يک بار در بجنورد بر روي صحنه رود.
وي اشاره کرد: متاسفانه اکنون400 نفر در قالب گروه‌هاي ارگ زني در استان مشغول به کار هستند و اين ساز را رواج مي‌دهند، اين در حاليست كه ديگر هيچ خبري از شاگرد «سرنانواز» در خراسان شمالي نيست.
اين پژوهشگر گفت: اکنون کلاسهاي آموزش موسيقي بدون ساماندهي برگزار مي‌شود و بهتر است اين کلاس‌ها ساماندهي شده و در چارچوب فرهنگ سنتي استان برگزار شود.
همچنين عضو هيات علمي رشته زبان و ادبيات فارسي دانشگاه پيام نور خراسان شمالي نيز در گفت و گو با خبرنگار ايسنا گفت: موسيقي براي تفريح و گوش دادن به يک جريان نيست، بلکه توجه به بعد صوتي انسان است.
دکتر آرش قراگوزلو با اشاره به اينکه موسيقي، غذاي روح انساني همراه با ادراک بصري و بعد دوم، سوم و چهارم ذهن انسان است افزود: در صورت گم شدن آن انسان براي پر کردن بعد موسيقايي خود به عوامل ديگري پناه
مي‌برد.
به گفته وي موسيقي بر اخلاق انسان تاثيرگذار است.
قراگوزلو با بيان اينکه هنر به معناي ابراز عاطفه و بيان احساس است ادامه داد: روح انسان از لحاظ بصري و صوتي به جهان طبيعت نيازمند است که به اين ارتباط صوتي موسيقي گفته مي‌شود.
وي اظهار داشت: انسان به دليل منطقي از صداهاي موجود در طبيعت از قبيل طنين رود، آبشار و صوت پرندگان لذت مي‌برد که اگر اين موارد نباشد، قسمتي از روح انسان دچار سکوت مي‌شود.
اين دكتراي زبان و ادبيات فارسي بيان کرد: با پيشرفت جوامع بشري و انتقال زندگي آنها به شهرها و پناه بردن اين افراد به تجمع و سکوت رابطه آنها با طبيعت گم شد که به دنبال آن روح انسان در قفس قرار گرفت و فرهنگ حقير شد.
وي توضيح داد: زماني که فرهنگ ضعيف شد اقتصاد انساني مجبور به تقويت بعد فرهنگي و معنوي خود شد. اما به علت اينكه اصل معناي فرهنگ که در جهان انساني به معناي صداقت و پاکي است و در طبيعت گم شده است تمام اين سرمايه‌گذاري‌هاي شهري با طراحي‌ها معناي اصلي خود را پيدا نکرد.
قراگوزلو با ذکر اينکه با صنعتي شدن جوامع سازهاي موسيقي حرکت جديدي را آغاز کردند و صداي دوتار، تمبک و سنتور خاموش شد تصريح کرد: جدا شدن انسان متمدن از طبيعت سبب جدا شدن آن از موسيقي ساده و ابتدايي و خرده فرهنگها است که اين به معناي يک تفکر منحرف است که ترميم نمي‌شود.
اين استاد با اشاره به اينکه موسيقي بومي به معناي موسيقي است که داراي اصالت و رنگ نخستين در هر منطقه باشد گفت: موسيقي بومي و مقامي خراسان شمالي متعلق به قشر کرد، ترکمن و ترک است.
عضو هيات علمي دانشگاه پيام نور خراسان شمالي توضيح داد: از اين ميان موسيقي کردها با قوشمه، دوتار و کمانچه و موسيقي ترکمن‌ها با دوتار ترکمن از برجستگي خاصي برخوردار است.
وي با اشاره به اينکه حفظ موسيقي مقامي به معناي حفظ جان منطقه است، خاطرنشان کرد: تلفيق موسيقي قديم با فرهنگ جديد يکي از عوامل اصلي حفظ موسيقي بومي در هر منطقه‌اي است.
قراگوزلو افزود: در صورتي که موسيقي بومي نتواند خود را با پيشرفت جهان تطبيق دهد حفظ نخواهد شد.
وي ادامه داد: بايد سنت با تفکر روز مخلوط و يک روايت جديد ساخته شود که برگزاري کنسرت يکي از پيامدهاي آن است.
عضو هيات علمي دانشگاه پيام نور خراسان شمالي با تاکيد بر برگزاري کلاسهاي آموزشي موسيقي مقامي اظهار داشت: در اين كلاسها بايد خبري از حس و عاطفه دوران قديم باشد.
قراگوزلو تاکيد کرد: موسيقي مقامي بايد انتقال دهنده فرهنگ موسيقي زمان قديم باشد و شور و حال موجود در آن منتقل شود و از طرف ديگر نيز جوان‌ها را با سنت اصيل فرهنگ ديروز آشنا کند.
وي ادامه داد: امروز اگر صدا بدون فرهنگ دوران قديم منتقل شود،در مقابل صداي آهنگهاي جديد به علت آنکه در آن پيشرفت، حرکت، قدرت و رفاه است کم خواهد آورد. اين در حاليست که اگر در کنار انتقال صوت انتقال فرهنگ نيز انجام شود، تمام جوانان مجبور هستند به فرهنگ خود برگردند.
يک روانشناس نيز با تاكيد بر لزوم حفظ موسيقي مقامي خراسان شمالي به ايسنا گفت: در حقيقت موسيقي يک نياز است که معناي آن بر ذهن و مغز انسان نقش مي‌بندد.
نورالله رضايي با ذکر اينکه جامعه از انسانها و رفتارهاي انسانها از احساس تشکيل شده است ادامه داد: موسيقي مي‌تواند در شکل‌گيري احساس‌هاي مثبت در انسان تاثيرگذار باشد و پويايي و يک روح اجتماعي به جامعه مي‌دهد و آن را از کسلي خارج مي‌کند.
وي بيان کرد: موسيقي مي‌تواند در کاهش استرس، خشونت و در افزايش يادگيري و بالا بردن آستانه تحمل افراد و در سازگاري اجتماعي آنها تاثيرگذار باشد.
مشاور استاندار خراسان شمالي در امور روحانيت نيز با اشاره به اينکه نظر دين اسلام راجع به موسيقي يک نظري مثبت و متعادل است گفت: در حقيقت دين اسلام موسيقي را که شادي‌آور، افراطي و همراه با غنا باشد را تحريم کرده اما موسيقي شادي آفرين، متعادل و تاييد شده از سوي انسان سليم‌العقل را تاييد مي‌کند.
حجت‌الاسلام محمدصادق باقرپور افزود: دين اسلام موسيقي که آرامش بخش و صيقل‌دهنده روح باشد را ضروري مي‌داند.
وي با اشاره به اينکه در حقيقت تقويت موسيقي مقامي خراسان شمالي يکي از راهکارهاي اصلي براي جلوگيري از تاثير تهاجمات فرهنگي دشمنان بر مردم اين استان است اظهار داشت: براي حفظ اصالت ديني و فرهنگي خود ملزم هستيم تا موسيقي محلي و مقامي را تقويت کنيم.
يکي از اعضاي انجمن موسيقي خراسان شمالي نيز اظهار داشت: مشکلاتي که در زمينه موسيقي بومي و مقامي اين استان وجود دارد در بين هنرمندان آن است.
حسين حصاري افزود: با توجه به اينکه متولي اصلي اين موسيقي خود هنرمندان هستند، مشکلات موجود را بايد خود آنها حل کنند و بر عهده سازمان ها نيندازند.
وي تصريح کرد: موسيقي مقامي اين استان از قدمت بالايي برخوردار است، اما هنوز تبديل به يک حرفه در بين هنرمندان استان نشده است.
حصاري توضيح داد: با انجام اين امر، فعاليتهايي از قبيل سازسازي و موسسات انتشاراتي در استان تشکيل مي‌شود که اين امر ارزش افزوده براي استان به دنبال خواهد داشت.
وي ادامه داد: موسيقي مقامي استان بازدهي مناسبي براي هنرمندان به دنبال ندارد و جوابگوي نياز آنها نيست.
حصاري تاکيد کرد: هنرمندان در ارتباط با اين موسيقي از جايگاه رفاهي و اجتماعي خوبي برخوردار نيستند که اگر به اين امر اهميت داده شود موجب مي شود تا اين افراد براي کيفي سازي فعاليتهاي خود تلاش کنند.
وي ادامه داد: بايد استفاده از اين موسيقي براي سرگرمي و تفنن حذف شود و تشکيل گروه‌هاي موسيقي مقامي و ادامه فعاليت در قالب آن گروه ها انجام شود.
حصاري يکي ديگر از مشکلات موجود را عدم وجود موسسات انتشاراتي ذکر کرد و بر راه‌اندازي آن تاکيد کرد.
وي خاطرنشان کرد: در اين استان انجمن موسيقي وجود دارد که هنرمندان با برقراري ارتباط با اين انجمن مي‌توانند برخي از مشکلات خود را مرتفع کنند.
وي تصريح کرد: موسيقي مقامي خراسان شمالي يک ماده اوليه است که اگر براي حفظ آن تلاش نشود، براي انتقال زبان و فرهنگ کنوني به نسل آينده چيزي وجود نخواهد داشت.
رييس سازمان ميراث فرهنگي خراسان شمالي نيز در گفت‌وگو با ايسنا با اشاره به اينکه موسيقي قوم کُرد، ترکمن و ترک اين استان برگرفته از بطن زندگي آنها است اظهار داشت: اين موسيقي نسبت به ساير مناطق دست نخورده‌تر باقي مانده است.
علي کاظمي با ذکر اينکه يکي از اركان موسيقي شعر آن است افزود: از اين طريق مي‌توان داشته هاي فرهنگي يک قوم را ديد.
وي با بيان اينکه موسيقي مقامي شمال خراسان به ثبت جهاني رسيد ادامه داد: با ثبت اين موسيقي در يونسکو مقدمات حفظ، انجام فعاليتهاي پژوهشي و همچنين راه هاي ترويج و ماندگاري اين اثر فراهم خواهد شد.
کاظمي آسيب‌شناسي دوران گذشته، آموزش و ترويج، فرهنگ سازي عمومي و ايجاد بسترهاي بهره‌برداري از اين موسيقي که مي‌توان براي معرفي ابعاد ديگر فرهنگي استان استفاده کرد را از دستاوردهاي مثبت ديگر موسيقي مقامي خراسان شمالي ذکر کرد.
وي بيان کرد: با اجراي اين امر ساختار سنتي ادوات موسيقي به عنوان سرمايه فرهنگي اين استان حفظ مي‌شود و مي‌توان از ايجاد هرگونه تغيير غيرکارشناسي جلوگيري کرد.
اين مسوول با اشاره به اينکه متاسفانه در محتواي موسيقي مقامي استان تغييراتي به وجود آمده و گاه با لهو و لعب همراه شده است تصريح کرد: محتواي اين موسيقي مدح، شکر خدا و بيان قهرماني‌ها بوده است که اکنون اين سازمان در حال انجام تحقيقاتي است، در اين خصوص كه چرا محتواي موسيقي در برخي نقاط تغيير کرده است.
مديركل فرهنگ و ارشاد خراسان شمالي نيز در خصوص حمايت از هنرمندان موسيقي مقامي استان اظهار داشت: يكي از طرحهاي اجرا شده براي حمايت از اين افراد اجراي طرح تكريم بوده كه اين افراد تحت پوشش بيمه قرار گرفته اند و مستمري دريافت كرده‌اند.
محمد رضا سوقندي افزود: از هنرمنداني كه تحت پوشش اين طرح قرار نگرفته‌اند تقاضا مي‌كنيم تا اقدامات لازم را براي تحت پوشش قرار گرفتن انجام دهند.
وي يكي ديگر از اقدامات انجام شده براي حمايت از اين افراد را راه اندازي صندوق اعتباري هنرمندان ذكر كرد و ادامه داد: بيشترين افراد عضو شده در اين صندق هنرمندان موسيقي است كه حمايت‌هايي از قبيل اعطاي وام به آنها انجام شده است.
سوقندي اعزام اين افراد به جشنواره‌هاي مختلف را از ديگر اقدامات حمايتي اين اداره كل ذكر كرد.
وي در خصوص برگزاري كنسرت در استان اظهار داشت: صدور مجوز برگزاري كنسرت در استان توسط اين اداره كل انجام نمي‌شود، بلكه از طريق اداره موسيقي در وزارتخانه انجام مي‌شود.
اين مسوول تاكيد كرد: اين اداره كل براي اجراي موسيقي مقامي در استان از هنرمندان حمايت‌هاي لازم را داشته است و رونمايي از آلبوم اين موسيقي در سال جاري انجام شده است.
سوقندي اشاره كرد: اين اداره كل اولين مجوز برگزاري كلاسهاي آزاد آموزشي موسيقي مقامي را در استان صادر كرده است.
وي در پاسخ به اين سوال كه كلاسهاي آموزشي آزاد برگزار شده شور و حال لازم موجود در موسيقي مقامي را منتقل نمي‌كند اظهار داشت: براي بالا بردن كيفيت اين كلاسها تقاضا مي‌كنيم، تا هنرمندان فعال در اين عرصه پيشنهادات خود را ارائه دهند.
منبع : خبرگزاری ایسنا
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر