جشن شهریورگان

جشن شهریورگان خجسته باد.

در ایران باستان هر یک از روزهای سال اسمی داشتند و هنگامیکه نام روز با نام ماه یکسان میشد، در اون روز خاص جشن میگرفتند .با این حساب جشن شهریورگان برابر است با روز شهریور از ماه شهریورکه میشه 4 شهریور . ولی با توجه به اینکه در ایران قدیم  ماهها همه 30 روزه بوده این 4 شهریور الان میشه 29 امرداد. پس  شهریورگانتون مبارک.

زشهریور بادی تو پیروزگر       به نام بزرگی و فرّ و هنر

شهریورگان یا آذر جشن از جملهٔ جشنهای دوازدگانهٔ سال ایران باستان بوده است و از شمار جشن‌های آتش است. یک رشته از جشن های ایران باستان، جشن های آتش بوده است که میان اقوام هندوایرانی و هند واروپایی سوابق و ونظایر بسیار داشته و دارد. از جمله جشنهای مهم آتش در ایران، جشن سده و جشن سوری و آذرگان و شهریورگان میباشد. دو جشن نخست یعنی جشن سده و جشن سوری(که همان چهارشنبه سوری است) بیشتر جنبه ملی داشته و مربوط میشود به اعتقادات عامه با آمیزه هایی از سنن دینی، اما دو جشن بعدی - جشن آذرگان و شهریورگان- بیشتر جنبه دینی داشته و امروزه دیگر معمول نیست و به فراموشی سپرده شده است. 

شهریور یکی از امشاسپندان ششگانه است . مهرداد بهار در پژوهشی در اساطیر ایران درباره شهریور نوشته است:" چهارم از مینویان شهریور است.او از آفرینش جهانی فلز را به خویش گرفت. شهریور به معنای شهریاری دلخواه است. درگاهان، هرمزد انجامین پاداش و پادافراه را از طریق او به مردمان میدهد و این ممکن است اشاره به فلز گداخته ای باشد که در پایان زمان بر زمین جاری خواهد شد و مردم باید از آن گذر کنند؛ زیرا شهریور نگهبان فلزات است."(ص 79)

 این واژه در اوستا به گونه خشتروئیریه آمده که جز اول به معنی پادشاهی و جز دوم هم به معنی دلخواه و آرزو شده است . 

روشن نیست چرا شهریورگان از شمار جشنهای آتش به شمار میرفته است. ابوریحان بیرونی میگوید: "خورشید موبد گفته است که آذر جشن روزاول این ماه بود... و این عید از روزهایی است که مردم تخارستان ان را معمول میداشتند و این اتش را برای تغییری که در هوا پیدا شده که اول زمستان است می افروختند، ولی در زمان ما اهل خراسان این عید را در آغاز پاییز میگیرند و این روز، روز مهر است که اول گهنبار پنجم است و آخر آن روز بهرام میباشد و در این روز خداوند جانوران را آفرید و نام آن مدیا میریم(در دی ماه- 16 تا 20) است." آن چه که بیرونی درباره این جشن اورده آن است که معنی واژه شهریور دوستی و ارزوست و شهریور ایزدی می باشد موکل بر گوهرهای(فلزات)هفت گانه که طلا و نقره و دیگر فلزات است.

خلف تبریزی ذیل واژه شهریور اشاره کرده که:... در این روز مغان جشن کنند و عید سازند بنابر قاعده کلی که نزد ایشان معتبر است که چون نام روز با نام ماه موافق آید عید باید کرد و به سبب انکه در این روز تولد داراب واقع شده بود جشن سازند و عید کنند. البته اشاره به اینکه شهریورگان به انگیزه جشن تولد داراب بوده است فقط در کتاب فوق آمده است. 

به هرحال در این روز زردشتین به معبد و آتشکده رفته و مراسم ستایش و نیایش ویژه ای برپا میکردند و درخانه و آتشکده بر آتش چوبهای خوشبو و اسپند وکندر می نهادند. این جشن آتشهای خانگی محسوب میشد. مردم درخانه ها آتش می افروختند و ستایش خداوندی وشکر نعمت های او میگزاردند. در خانه ها اغلب میهمانی برپا کرده و خوراک های متنوع و ویژه تدارک میبینند و به مناسبت تغییرهوا، شب هنگام در بام ها آتش می افروختند. 

از دو دید دیگر می توان اهمیت جشن شهریورگان را دریافت :

نخست اینکه ماه شهریور، ماه گردآوری محصولات کشاورزی می باشد و به خصوص برای کشاورزان این نتیجه گرفتن از کار و زحمت و کشت وکار و به دست آوردن محصول همیشه همراه با شادمانی بوده و برای همین باید این کار با جشنی همراه می شده.

دیگر اینکه در این ماه «پاییزه کاری» آغاز می شود و چون آغاز هر کار نیکی را باید با شادی در آمیخت از این رو نیز جشن شهریورگان را می توان آغاز فصل نویی دیگر از هنگام کشت دانست 

"به گفته‌ی اردشير خورشيديان، فرنشين انجمن موبدان، با رايزنی‌ها و هم‌انديشی هموندان انجمن موبدان، جشن شهريورگان، به‌عنوان روز بزرگداشت پدر، برگزيده شده است.

جشن شهريورگان از آن روی به‌عنوان روز پدر برگزيده‌شده است كه به معنای شهرياری بر اراده و نفس است. شهريور يكي از ٦ امشاسپنداني است كه در اوستا و گاتها از آن نام برده شده‌است. در اوستا سه تا از اين امشاسپندان، زن‌گون و سه‌تای ديگر مردگونه، هستند كه شهريور از امشاسپندان مردگونه است.
خورشيديان گفت: «جشن پدر در جشن شهريورگان، درست ٦ ماه پس از روز مادر و جشن اسفندگان برگزار مي‌شود." تارنمای خبری تحلیلی زردشتیان

منابع : 

پژوهشی در اساطیر ایرانی - مهرداد بهار

جشن های آتش - هاشم رضی

تارنمای خبری تحلیلی زردشتیان

پایگاه پژوهشی آریابوم

تهیه و گردآوری وبلاگ رویای سیب /lonelystar .

استفاده از مطلب تنها با ذکراسم و ادرس وبلاگ رویای سیب مجاز است.